Binnen AM-projecten is inkoop vanaf het eerste moment nauw betrokken. Denk aan het adviseren van engineeringteams, het vooraf kwalificeren van materialen en leveranciers, en het beheren van digitale bestanden nog vóórdat fysieke productie plaatsvindt. Belangrijke taken zijn onder andere:

• Meedoen aan haalbaarheidsbeoordelingen van ontwerpen om tijdig beperkingen in materialen of printbaarheid te signaleren.
• Selecteren van AM-leveranciers op basis van meer dan alleen prijs of capaciteit – ook zaken als data-integriteit, certificeringen en expertise in post-processing zijn doorslaggevend.
• Beheren van compliance van digitale bestanden, validatie van printflows en het optimaliseren van supply chains voor just-in-time of lokale productie.

Om deze taken structureel te kunnen uitvoeren, gebruiken toonaangevende bedrijven gespecialiseerde inkooptools en -platforms voor AM, zoals:

• Siemens NX met Additive Extensions – Ondersteunt samenwerking in design-for-additive workflows.
• Authentise of Identify3D – Platforms voor digital rights management, traceerbaarheid van bestanden en veilige uitvoer van printopdrachten.
• Op maat gemaakte leveranciersscorekaarten – Evalueren leveranciers op hun DfAM-adviescapaciteiten, QA-traceerbaarheid en compatibiliteit van IT-infrastructuur.

Met deze technologieën beïnvloedt inkoop niet alleen de keuze van leveranciers, maar ook de haalbaarheid van het product en het proces, nog vóór het ontwerp definitief is.

Met de groeiende rol van inkoop binnen AM, verandert ook de manier van meten van prestaties. Organisaties introduceren gerichte KPI’s die de strategische impact van inkoop binnen AM inzichtelijk maken. Enkele belangrijke voorbeelden zijn:

• Design Engagement Rate: Percentage van nieuwe AM-ontwerpen dat door inkoop is beoordeeld vóórdat het ontwerp wordt afgerond – als indicatie van vroege betrokkenheid bij innovatie.
• Supplier Readiness Index: Meet welk percentage AM-leveranciers vooraf is goedgekeurd en beschikt over actuele certificeringen (zoals ISO/ASTM 52901 en AS9100) én gevalideerde digitale workflows.
• Adoptie van digitale traceerbaarheid: Aandeel van AM-aanvragen en inkooporders waarin volledige versiebeheer plaatsvindt, kwaliteitsdocumentatie is ingebed en auditlogs aanwezig zijn.

Door deze KPI’s structureel te monitoren, kunnen inkoopleiders niet alleen operationele efficiëntie aantonen, maar ook de ontwikkeling van lange-termijncapaciteiten sturen. Zo worden sourcing-strategieën afgestemd op de technische en digitale vereisten van schaalbare AM-toepassingen.

Inkoopteams worden in de praktijk geregeld geconfronteerd met de volgende beperkingen rondom materialen in AM:

• Beperkte Beschikbaarheid van Gecertificeerde Materialen
  Het aantal leveranciers dat metaalpoeders aanbiedt met certificeringen volgens AS9100 en ISO/ASTM 52901 is schaars, wat de inkoopopties voor onderdelen van luchtvaart- en industriële kwaliteit beperkt.
• Variabiliteit in Materiaaleigenschappen
  Poeders die via verschillende atomisatietechnieken worden geproduceerd (zoals gas- vs. plasmasmeltproces) leveren inconsistente printresultaten op. Hierdoor is het noodzakelijk om batchgewijs te testen op mechanische eigenschappen zoals vermoeiingsgedrag, porositeit en microstructurele conformiteit.
• Gebrek aan Digitale Materiaaltraceerbaarheid
  Het ontbreken van geïntegreerde digitale Certificates of Conformance (CoC’s) vertraagt de acceptatie van onderdelen en maakt auditing moeilijk—vooral wanneer CoC-gegevens buiten het PLM-systeem worden beheerd.
• Overbodige Herkwalificatieprocessen
  Elke wijziging in materiaalleverancier of printlocatie leidt vaak tot een volledige herkwalificatie, wat tot vertragingen en extra kosten leidt door variabele kwaliteitsborgingssystemen tussen locaties.

Vooruitstrevende inkoopteams pakken deze beperkingen aan door hun materiaalstromen in de inkoop- en kwalificatieketens strategisch vorm te geven. Een kernelement hierin is het koppelen van leverancierscapaciteiten en -controles aan gevestigde raamwerken zoals ISO/ASTM 52901 en AS9100. Zo wordt niet alleen de kwaliteit van het materiaal zelf, maar ook de testmethoden en het kwaliteitsmanagement getoetst aan bekende normen.

Een fabrikant die Ti6Al4V-componenten inkoopt, implementeerde bijvoorbeeld een materiaalraamwerk waarin alle poederleveranciers aantoonbare naleving van ASTM F3001 moesten aanleveren (een specificatie voor Ti6Al4V-poeder in AM). Deze compliance werd digitaal getraceerd via geïntegreerde CoC’s die direct via het PLM-systeem van het bedrijf (bijv. Windchill) werden ingediend. Het resultaat: de verificatie van inkomende materialen daalde van drie manuele stappen naar één geautomatiseerde goedkeuring bij ontvangst van het CoC.

Andere tactische werkwijzen zijn onder meer:

• ASTM Committee F42-standaarden als de standaardbepalingen vastleggen in inkoopcontracten.
• Gebruikmaken van platforms zoals Teamcenter of MaterialCenter om materiaalcompliancy centraal te beheren.
• Deelname aan pre-competitieve industriële consortia om invloed uit te oefenen op en vroegtijdig toegang te krijgen tot opkomende standaarden, zoals binnen de SAE AMS-AM- en MMPDS-additive werkgroepen.

Door deze praktijken te verankeren, transformeren inkoopprofessionals van reactief herkwalificatiebeheer naar proactieve supply chain enablement—met als resultaat snellere ontwerpbevestiging, kortere doorlooptijden voor nieuwe productintroducties, en verminderd risico bij het opschalen van AM-productie.

Een gefragmenteerd leverancierslandschap brengt reële inkooprisico’s met zich mee. Wanneer de capaciteiten van partners geïsoleerd of inconsistent zijn, kunnen organisaties geconfronteerd worden met:

• Gebrek aan productiecontinuïteit: Als afzonderlijke leveranciers verantwoordelijk zijn voor printen, nabewerking en inspectie, verhogen onsamenhangende workflows het risico op kwaliteitsverschillen.
• Inconsistente documentatie: Onvolledige of onderling niet-compatibele certificaten en proceslogs van de nabewerking maken compliance lastig te volgen.
• Verborgen operationele kosten: Gebrek aan inzicht in de volledige levenscyclus maakt offertes complexer, verhoogt de coördinatiekosten en leidt tot herwerkingen wanneer leveranciers niet op dezelfde toleranties of kwaliteitsnormen zijn afgestemd.

Deze knelpunten illustreren de noodzaak voor een meer systematisch model voor leveranciersselectie.

Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, stappen hightech productiebedrijven in de Benelux—zoals Wilting en KMWE—over op gestructureerde, ecosysteemgerichte kwalificatieprocessen. Dit blijkt uit gegevens van Brainport Eindhoven en recent onderzoek gepubliceerd in het International Journal of Applied Research in Business and Management. Hieronder volgen drie bewezen tactieken om de leveranciersbeoordeling aan te passen aan AM-gereedheid.

Integrator-partnerschappen

Waarom dit belangrijk is:
Een groeiend aantal AM-gebruikers vertrouwt op integratorplatforms—zoals Protolabs of 3YOURMIND—die de kloof overbruggen tussen gefragmenteerde leveranciers. Deze platforms stellen gecureerde netwerken samen van gecontroleerde AM-aanbieders, en bieden centraal toegang tot gecertificeerde materialen, gestandaardiseerde nabewerking en traceerbare kwaliteitsnormen.

Belangrijkste voordelen:

• Gecentraliseerde capaciteit over verschillende materialen en machineconfiguraties.
• Consistente workflows van print tot post-processing, gevalideerd door de platformbeheerder.
• Eenvoudig offreren en ordertracking via gecentraliseerde dashboards.

Bedrijven als Wilting gebruiken dit model om snelle productiecycli te ondersteunen en bereidingen te treffen voor uitbreiding naar AM in roestvrij staal—wat duidt op een stijgend vertrouwen in platformgedreven ecosystemen.

Op maat gemaakte AM-leverancierscorecards

Waarom dit belangrijk is:
Generieke leveranciersbeoordelingen houden geen rekening met AM-specifieke vereisten. Scorecards die specifiek zijn afgestemd op additive manufacturing helpen om de gereedheid van leveranciers kwantitatief te meten, zowel op technisch als digitaal vlak.

Voorbeeld gewogen scorecard:

Toepassing:
Inkoopteams kunnen leveranciers scoren op elk domein met een schaal van 1 tot 5, waarbij minimale drempels gelden voor opname in de voorkeurslijst. Zo moet een leverancier bijvoorbeeld aantonen te voldoen aan ISO/ASTM 52901-normen om hoog te scoren op digitale traceerbaarheid.

Voorkeursleverancierskaders

Waarom dit belangrijk is:
Organisaties zoals KMWE investeren actief in hun eigen AM-capaciteit, wat wijst op een grotere nadruk op consistentie en controle nu AM evolueert van prototypering naar serieproductie. Inkoop kan deze benadering ondersteunen door voorkeursleverancierpools te structureren op basis van vooraf gedefinieerde competentieniveaus en compliancecriteria.

Stappen voor implementatie:

• Stel essentiële vereisten vast, zoals AS9100-aerospacesertificering of veilige protocollen voor bestandsuitwisseling.
• Eis continue training en hercertificering van medewerkers die betrokken zijn bij AM-werkzaamheden.
• Concentreer het inkoopvolume bij topperformers om co-investering in machine-upgrades of gezamenlijke ontwikkeltrajecten te stimuleren.

Dergelijke kaders verhogen de stabiliteit en verkorten kwalificatiecycli—vooral bij het opschalen van productie over grensregio’s of sectoren met strenge regelgeving.

Door deze strategieën te integreren, verschuift het inkoopproces van reactieve sourcing naar proactieve waardeverhoging. Daarmee wordt niet alleen de componentkwaliteit gewaarborgd, maar ook zorgen organisaties voor operationele samenhang binnen steeds digitaler wordende AM-ketens.

Ondanks de technische vooruitgang in AM, is de digitale beveiliging binnen het inkoopproces vaak inconsistent. Drie terugkerende zwakke plekken zijn:

• Onbeveiligde Kanalen voor Bestandsoverdracht
  Veel AM-leveranciers wisselen nog altijd gevoelige bestanden uit—zoals ontwerpbestanden en printparameters—via onbeveiligde middelen zoals e-mail of publieke file-sharing platforms.
• Gebrekkige Versiebeheer en Traceerbaarheid
  Zonder afdwingbaar versiebeheer of audit trails loopt men het risico dat onderdelen worden geproduceerd op basis van verouderde bestanden, met mogelijke consequenties voor veiligheid en compliance.
• Beperkte Validatie en Toegangscontrole van Printbestanden
  Cruciale onderdelen missen vaak vormen van embedded watermarking, digital rights management (DRM) of toegangsrestricties—waardoor bestanden kwetsbaar zijn voor ongeautoriseerde kopieën of misbruik.

Om deze kwetsbaarheden te beperken, integreren toonaangevende fabrikanten digitale beveiligingsstandaarden in elke fase van het inkoopproces. Procurementteams kunnen de volgende beveiligingsgerichte praktijken implementeren:

• Voeg IP-Beschermingsclausules toe aan Contracten
  Formuleer in alle overeenkomsten voor AM-specifieke sourcing verplichte eisen rondom versleuteling, toegangsprotocollen en meldingsverplichtingen bij datalekken. Leg de verantwoordelijkheid voor correcte digitale omgang expliciet bij de leverancier.
• Stel Gebruik van Digital Rights Management (DRM) Verplicht
  Eis dat leveranciers erkende DRM-tools gebruiken die over auditfunctionaliteit beschikken—zoals Authentise, Identify3D of Siemens DRM-systemen—om logging, watermarking en gebruiksrestricties te waarborgen.
• Implementeer Veilige Platforms voor Bestandsoverdracht
  Laat goedgekeurde leveranciers AM-bestanden uitsluitend uitwisselen via enterprise-grade, versleutelde platforms (bijvoorbeeld beveiligde FTP’s of file vaults met multi-factor authenticatie).
• Gebruik Certificering als Selectiecriterium
  Geef prioriteit aan leveranciers die voldoen aan certificeringen zoals ISO/IEC 27001 voor informatiebeveiliging of aantoonbare externe auditrapporten kunnen overleggen omtrent de omgang met digitale assets.
• Werk Samen met IT om Toegangswaarschuwingen te Configureren
  Stem af met de interne IT-afdeling om real-time waarschuwingen in te stellen bij verdachte toegang tot of replicatie van gevoelige AM-bestanden—zodat op tijd kan worden ingegrepen bij mogelijke IP-schendingen.

Door deze veiligheidsmaatregelen integraal op te nemen in sourcingsbeslissingen en leverancierstrajecten, verandert procurement van passieve schakel in een proactieve beschermer binnen de digitale waardeketen. Hierdoor wordt niet alleen de bedrijfscontinuïteit gewaarborgd, maar ontstaat ook duurzame concurrentiekracht in het tijdperk van additive manufacturing.

Een terugkerende uitdaging bij het opschalen van AM is de incompatibiliteit van data tussen additive-specifieke output en traditionele enterprise resource planning (ERP)-systemen. Standaard ERP-platforms ondersteunen zelden AM-gerelateerde data zoals build files, telemetry van prints of digitale conformiteitscertificaten (CoCs).

Middleware-platforms fungeren hier als verbindende schakel en synchroniseren real-time AM-procesdata met bedrijfsbrede systemen. Tools zoals Tulip en API-gebaseerde connectors worden ingezet om machinedata—van slice files tot logbestanden—in ERP-systemen zoals SAP S/4HANA of Oracle Fusion te integreren. Deze koppelingen automatiseren kwaliteitsgoedkeuringen, vereenvoudigen factuurvalidatie en verhogen de traceerbaarheid.

Zo hebben fabrikanten die EOS-printers gebruiken, via middleware hun telemetry direct gekoppeld aan SAP-omgevingen, met als resultaat snellere rapportage voor compliance en gestroomlijnde tracking van de productie.

Bij AM is de stukprijs slechts een onderdeel van het kostenplaatje. Voor een verantwoorde investering bouwen inkoopteams geavanceerde TCO-modellen die rekening houden met:

• Wegvallen van tooling (vooral bij complexe matrijsvormen),
• Lagere minimale bestelvolumes (MOQs), waardoor minder kapitaal in voorraden vastzit, en
• Besparingen door decentrale productie, met kortere logistieke ketens en verspreide fabricagecapaciteit.

Volgens betrouwbare bronnen gebruiken vooruitstrevende organisaties voor hun TCO-modellering tools zoals DELMIA van Dassault Systèmes, aPriori kostensoftware of maatwerkdashboards gebouwd op platforms zoals PowerBI. Deze modellen stellen inkopers in staat om beslissingen te nemen op basis van levenscycluskosten, waarbij de focus verschuift van “kosten per onderdeel” naar “waarde per ontwikkelingsprogramma.”

Een andere belangrijke hefboom voor de opschaling van AM is het vroegtijdig betrekken van inkoop bij ontwerp- en engineeringreviews. Via samenwerkingsplatforms zoals Onshape en Converge kunnen multifunctionele teams in real-time ontwerpen beoordelen, feedback geven en de maakbaarheid toetsen voordat specificaties worden vastgelegd.

Dankzij deze vroege betrokkenheid kan inkoop:

• De beschikbaarheid van materialen afstemmen op wat leveranciers kunnen leveren,
• Toleranties voor productie toetsen bij partners, en
• Geometrische eisen beoordelen op compatibiliteit met voorkeurleveranciers.

Bronmaterialen bevestigen dat organisaties die met zulke platforms werken aanzienlijk minder verstoringen ervaren in het productieproces. Door de capaciteit van leveranciers en het ontwerp van ingenieurs in real time op elkaar af te stemmen, wordt de weg vrijgemaakt voor betrouwbare, schaalbare implementaties van additive manufacturing.

“Een interessante technologie vind ik de GOM ATOS Q 3D-scanner. Daarmee kun je controleren of het geprinte object exact overeenkomt met het ontworpen model. Een krachtig middel voor het valideren van je prototype of onderzoeksresultaten.”
— Brent Dekker, Additive Manufacturing Lab Manager, Perron038 (Zwolle, Nederland)

“De MetalFab1 is naar mijn mening de eerste metaalprinter die volledig vanaf de basis is ontworpen met industriële productie op schaal als uitgangspunt.”
— Ian Gibson, Fraunhofer Project Center aan de Universiteit Twente (Enschede, Nederland)

“Met 3D-printing heb je het over dagen in plaats van weken.”
— Edward Voncken, CEO, KMWE (Brainport Eindhoven, Nederland)

De bovenstaande citaten—die uiteenlopen van meettechnologie tot hardwarevoorbereiding en versnelde leveringstijden—onderstrepen allemaal één ontwikkeling: inkoop binnen AM groeit uit tot een precisievakgebied. Van gevalideerde scans en industriële printerplatforms tot verkorte doorlooptijden—succesvolle teams verweven inkoop steeds dieper met de essentie van additive innovatie.

Voor organisaties die hun inkoopstrategie willen bijstellen aan het tempo van technologische vooruitgang, bieden deze ervaringen concrete aanknopingspunten om richting te geven aan hun aanpak. Inkopers spelen hierin een sleutelrol als katalysator van verandering en versnellers van schaalbaarheid binnen AM.

Onderverdeel leveranciers op basis van machinecompatibiliteit, prestaties op het gebied van kwaliteitsborging en naleving van databeveiligingsprotocollen. Geef prioriteit aan samenwerking met partners die voldoen aan internationaal erkende standaarden zoals ISO/ASTM 52901 en AS9100 voor metaaltoepassingen.

Zorg dat inkoop al vanaf het digitale ontwerpstadium betrokken is. Hierdoor kunnen vroegtijdig adviezen worden gegeven over de haalbaarheid van materiaalcertificering en de gereedheid van leveranciers. Zoals ook uit het onderzoek van Martens et al. (2022) blijkt, is vroege betrokkenheid een kritieke succesfactor bij de toepassing van AM binnen organisaties.

Ga verder dan enkel kostenvergelijkingen per onderdeel en modelleer het bredere kostenplaatje. Denk hierbij aan vermindering van tooling, lagere voorraden en snellere productiecycli. In de Nederlandse markt wordt dit nog versterkt door de inzet van AI binnen AM-processen, wat slimmere, datagedreven evaluaties mogelijk maakt.

Bij AM zijn digitale ontwerpbestanden cruciale IP-assets. Zorg dat inkoop contractuele verplichtingen instelt rond encryptie, toegangslogging en watermarking bij de uitwisseling van AM-bestanden. Zo wordt de intellectuele eigendom beter beschermd in een steeds digitalere toeleveringsketen.

Gebruik historische data en patronen in digitale ontwerpen om toekomstige behoeften aan AM-onderdelen per categorie te voorspellen. Onderzoek benadrukt het belang van proactieve planning en nauwe samenwerking tussen engineering en inkoop om AM op schaal te implementeren binnen industriële processen.

Door deze vijf stappen toe te passen, kunnen inkoopteams de verschuiving maken van reactieve sourcing naar strategisch mogelijkmaker van digitale productie. Zo blijven zij niet alleen in lijn met de snelgroeiende AM-sector, maar sluiten ze ook aan op best practices voor AM-integratie binnen industriële omgevingen.